Các sản phẩm AI như ChatGPT đang hướng đến việc trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Chính vì vậy, nhiều người bắt đầu đặt câu hỏi: AI sẽ tác động ra sao đến thị trường lao động?

300 triệu nhân viên toàn thời gian có thể mất việc do tự động hóa

Theo một nghiên cứu gần đây của Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs, các đột phá trong trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tự động hóa khoảng 1/4 số công việc ở Mỹ và khu vực đồng euro.

Goldman Sachs cho biết các hệ thống Generative AI như ChatGPT có khả năng tạo ra nội dung gần như không thể phân biệt với sản phẩm do con người tạo ra, điều này có thể thúc đẩy năng suất lao động và tăng GDP toàn cầu lên tới 7% trong vòng 10 năm tới.

Generative AI đã trở thành một thuật ngữ phổ biến và thu hút sự quan tâm lớn từ công chúng, đặc biệt khi các ông lớn công nghệ như Microsoft và Google đang chạy đua ra mắt sản phẩm sử dụng công nghệ này, vốn được cho là sẽ thay đổi cách thức làm việc hiện tại.

Không chỉ dừng lại ở việc trích xuất câu trả lời từ kho dữ liệu, Generative AI còn có khả năng tạo ra các nội dung mới như hình ảnh, văn bản, đồ họa 3D, video… Những câu trả lời này không chỉ thông minh mà còn có tính tổng hợp như người thật.

Nếu công nghệ này thực sự phát huy tối đa tiềm năng, như các nhà nghiên cứu kỳ vọng, nó có thể có tác động sâu rộng đến thị trường lao động, với khoảng 300 triệu công việc toàn thời gian ở các nền kinh tế lớn có nguy cơ bị tự động hóa. Trong số đó, các ngành như luật và hành chính sẽ có nguy cơ bị thay thế cao nhất.

Phân tích của Goldman Sachs cho thấy rằng khoảng 2/3 công việc ở Mỹ và châu Âu có thể bị tự động hóa ở một mức độ nào đó nhờ vào AI. Hầu hết người lao động sẽ chứng kiến khoảng một nửa công việc của họ bị tự động hóa. Mặc dù đây có thể là tin vui giúp họ có thêm thời gian cho các công việc hiệu quả hơn, nhưng điều này cũng tạo ra mối lo ngại đối với những người không kịp thích ứng.

Tại Mỹ, ước tính khoảng 63% lực lượng lao động sẽ thấy công việc của mình bị tự động hóa ít nhất một phần, đòi hỏi họ phải thay đổi cách làm việc. Hơn 30% người làm các công việc thể chất hoặc ngoài trời ít bị ảnh hưởng, mặc dù công việc của họ cũng có thể chịu tác động từ các hình thức tự động hóa khác.

Goldman Sachs cũng dự đoán khoảng 7% công nhân Mỹ đang làm những công việc mà ít nhất một nửa nhiệm vụ có thể được thực hiện bởi AI, và rất dễ bị thay thế. Tại châu Âu, 24% công việc có thể bị tự động hóa.

Ở cấp độ toàn cầu, do tỷ lệ công việc thủ công cao ở các quốc gia đang phát triển, ước tính khoảng 1/5 số công việc có thể bị AI thay thế, tương đương khoảng 300 triệu công việc toàn thời gian ở các nền kinh tế lớn.

Theo báo cáo từ OpenAI, 80% lực lượng lao động Mỹ có thể chứng kiến ít nhất 10% nhiệm vụ của họ được thực hiện bởi Generative AI.

Ngoài ra, Cơ quan Cảnh sát châu Âu (Europol) cũng cảnh báo rằng sự phát triển nhanh chóng của Generative AI có thể được lợi dụng bởi tội phạm mạng, và “các mô hình ngôn ngữ lớn có thể trở thành công cụ quan trọng trong các hoạt động tội phạm trong tương lai”.

Những công việc nào sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Theo các nhà nghiên cứu, tác động của AI sẽ khác nhau tùy theo từng ngành nghề. Nhân viên hành chính có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất, với 46% nhiệm vụ của họ có thể được tự động hóa. Tiếp theo là luật sư (44%), kỹ sư và kiến trúc sư (37%). Các nhà khoa học (36%) và những người làm công việc thương mại và tài chính (35%) cũng sẽ bị tác động.

Những công việc ít có khả năng bị thay thế bởi AI, như ChatGPT, chủ yếu là các công việc thủ công sử dụng sức lao động, chẳng hạn như dọn dẹp và bảo trì tòa nhà. Theo nghiên cứu, chỉ 1% nhiệm vụ trong lĩnh vực bảo trì và vệ sinh tòa nhà có thể bị tự động hóa. Công việc lắp đặt, bảo trì và sửa chữa có khả năng bị ảnh hưởng thấp với 4% nhiệm vụ có thể bị thay thế, trong khi ngành xây dựng và khai thác chỉ có 6% công việc bị tự động hóa.

Trong một cuộc khảo sát gần đây của OpenAI về tác động của AI đối với thị trường lao động, các ngành như kế toán, phân tích tài chính, biên tập viên và thiết kế web được dự báo sẽ chịu ảnh hưởng lớn và có thể trở thành dĩ vãng.

Ngoài ra, một số công việc như thông dịch viên, biên dịch viên, nhà văn và sáng tạo nội dung cũng đối mặt với nguy cơ bị thay thế khi các mô hình như ChatGPT ngày càng phát triển. Mặc dù AI có thể giúp tự động hóa 50% nhiệm vụ trong các lĩnh vực này, OpenAI cho rằng công nghệ hiện tại không thể thay thế tất cả các chức năng của con người, ít nhất là trong ngắn hạn.

Các quốc gia nào bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Báo cáo của Goldman Sachs cho thấy các thị trường phát triển sẽ tiếp xúc nhiều hơn với tự động hóa so với các nền kinh tế mới nổi, nhưng tổng thể, khoảng 18% công việc toàn cầu có thể được tự động hóa nhờ AI, tính theo trọng số việc làm.

Theo phân tích của Goldman Sachs, các quốc gia như Hồng Kông, Israel, Nhật Bản, Thụy Điển và Mỹ có thể sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Ngược lại, Trung Quốc, Nigeria, Việt Nam, Kenya và Ấn Độ là những quốc gia ít bị tác động hơn.

Mặc dù dữ liệu chỉ ra rằng AI chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến thị trường lao động, nhưng mức độ tác động cụ thể vẫn còn chưa rõ ràng. Goldman Sachs cho rằng tác động của AI sẽ phụ thuộc vào sự phát triển thực tế của công nghệ, tốc độ áp dụng và mức độ sử dụng trong thực tế. Bởi vì, trong lịch sử, sự tiến bộ công nghệ không chỉ làm việc làm trở nên dư thừa mà còn tạo ra những cơ hội nghề nghiệp mới.

Theo Arstechnica, CNBC