Nếu bạn đang vận hành một website tại Việt Nam, chắc chắn bạn đã và đang sử dụng cookie. Chúng là những công cụ hữu ích giúp theo dõi hành vi người dùng, cá nhân hóa trải nghiệm và phục vụ cho mục đích quảng cáo. Tuy nhiên, bạn đã bao giờ tự hỏi liệu việc sử dụng cookie của mình có đang tuân thủ pháp luật hay không?
Với sự ra đời của Nghị định 13/2023/NĐ-CP về Bảo vệ dữ liệu cá nhân, quy định về cookie ở Việt Nam đã không còn là một vùng xám. Bài viết này sẽ Homenest sẽ giúp bạn hiểu rõ và thực hiện đúng các yêu cầu pháp lý, bảo vệ cả doanh nghiệp và người dùng của mình.
Cookie là gì? Vai trò của cookie trên website
Cookie là những tệp dữ liệu nhỏ được lưu trữ trên thiết bị của người dùng khi họ truy cập vào một website. Nhờ cookie, website có thể ghi nhớ các thông tin như đăng nhập, tùy chọn ngôn ngữ, giỏ hàng, hoặc thậm chí là lịch sử truy cập của bạn. Điều này giúp nâng cao trải nghiệm người dùng, cá nhân hóa nội dung và hỗ trợ các hoạt động phân tích, tiếp thị.
Tuy nhiên, cookie cũng có thể thu thập dữ liệu cá nhân, như địa chỉ IP, thói quen duyệt web, tạo nên những lo ngại về quyền riêng tư. Vì vậy, việc quản lý và xin phép người dùng trước khi sử dụng cookie là điều bắt buộc tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Tại sao bây giờ là lúc phải quan tâm đến Cookie?
Trong nhiều năm, việc sử dụng cookie trên các website tại Việt Nam diễn ra khá tự do. Các chủ sở hữu website mặc nhiên thu thập dữ liệu người dùng mà không cần một sự cho phép rõ ràng nào. Bạn có thấy điều này quen không? Có thể chính website của bạn cũng đang hoạt động như vậy.
Tuy nhiên, sân chơi đã thay đổi. Việc coi nhẹ vấn đề tuân thủ cookie không còn là một lựa chọn khôn ngoan.
Sự ra đời của Nghị định 13/2023/NĐ-CP
Hiệu lực từ ngày 01/07/2023, Nghị định 13/2023/NĐ-CP về Bảo vệ dữ liệu cá nhân (sau đây gọi tắt là “Nghị định 13”) đã tạo ra một hành lang pháp lý chính thức đầu tiên tại Việt Nam, có tác động trực tiếp đến cách chúng ta sử dụng cookie.
Nghị định này không có một từ cookie nào được nhắc đến cụ thể, nhưng nó định nghĩa rất rộng về dữ liệu cá nhân và quy định chặt chẽ việc xử lý loại dữ liệu này. Đây chính là điểm mấu chốt mà mọi chủ website cần phải nắm rõ.
Cookie có phải là dữ liệu cá nhân theo luật Việt Nam?
Câu trả lời ngắn gọn là: Có, trong hầu hết các trường hợp.
Nghị định 13 định nghĩa dữ liệu cá nhân là “thông tin dưới dạng ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tương tự trên môi trường điện tử gắn liền với một con người cụ thể hoặc giúp xác định một con người cụ thể.”
Hãy nghĩ xem cookie làm được gì:
- Cookie phân tích (Analytics Cookies): Ghi lại địa chỉ IP, nhận dạng thiết bị, theo dõi hành trình của một người dùng trên trang.
- Cookie quảng cáo (Advertising Cookies): Xây dựng hồ sơ sở thích của người dùng dựa trên các trang họ đã xem để hiển thị quảng cáo phù hợp.
- Cookie chức năng (Functional Cookies): Ghi nhớ tên đăng nhập, ngôn ngữ đã chọn của một người dùng cụ thể.
Tất cả những thông tin này, dù độc lập hay kết hợp lại, đều có khả năng giúp xác định một con người cụ thể. Vì vậy, dữ liệu do cookie thu thập được xem là dữ liệu cá nhân và phải tuân thủ theo các quy định của Nghị định 13.
Các nguyên tắc cốt lõi về xử lý dữ liệu cá nhân qua cookie bạn cần biết
Để không vi phạm pháp luật, bạn cần nắm vững hai nguyên tắc bất di bất dịch khi website của bạn sử dụng cookie để thu thập dữ liệu người dùng.
Nguyên tắc 1: Sự đồng ý rõ ràng (Explicit Consent)
Đây là yêu cầu quan trọng nhất. Nghị định 13 nêu rõ, việc xử lý dữ liệu cá nhân phải được chủ thể dữ liệu (tức người dùng) đồng ý. Sự im lặng hoặc không phản hồi không được coi là sự đồng ý.
Điều này có nghĩa là gì? Bạn không thể đặt sẵn các hộp tick trong bảng cài đặt cookie và cho rằng người dùng đồng ý. Họ phải tự tay thực hiện một hành động khẳng định, ví dụ:
- Nhấn nút “Chấp nhận tất cả”.
- Tích vào các ô lựa chọn loại cookie họ cho phép.
Nguyên tắc 2: Minh bạch thông tin
Người dùng có quyền biết bạn đang thu thập thông tin gì của họ, tại sao bạn thu thập và bạn sẽ làm gì với nó. Trước khi nhận được sự đồng ý, bạn phải cung cấp thông tin một cách rõ ràng và dễ hiểu về:
- Loại cookie đang được sử dụng (thiết yếu, phân tích, quảng cáo, v.v.).
- Mục đích của từng loại cookie.
- Thời gian lưu trữ của cookie.
- Thông tin về các bên thứ ba (như Google, Facebook) có thể nhận dữ liệu từ cookie.
Hướng dẫn 4 bước tuân thủ quy định cookie cho website của bạn
Vậy làm thế nào để áp dụng những nguyên tắc trên vào thực tế? Dưới đây là lộ trình 4 bước đơn giản và hiệu quả mà bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay.
Bước 1: Kiểm toán cookie (Cookie Audit)
Bạn không thể quản lý thứ mà bạn không biết. Hãy bắt đầu bằng việc rà soát toàn bộ website của mình để trả lời các câu hỏi:
- Website của bạn đang sử dụng những cookie cụ thể nào? (Bạn có thể dùng các công cụ online như CookieYes, Cookiebot để quét).
- Cookie này đến từ đâu (first-party hay third-party)?
- Nó thu thập dữ liệu gì?
- Mục đích sử dụng của nó là gì? (Thiết yếu cho web hoạt động, phân tích, hay quảng cáo?)
- Nó được lưu trữ trong bao lâu?
Sau khi có danh sách này, hãy phân loại chúng. Những cookie “thiết yếu” (strictly necessary) để website hoạt động (ví dụ: cookie giỏ hàng) có thể không cần sự đồng ý trước, nhưng vẫn phải được thông báo. Tất cả các loại cookie khác đều cần.
Bước 2: Hiển thị banner/popup xin phép (Consent Banner)
Khi người dùng lần đầu truy cập website, một banner hoặc popup phải xuất hiện ngay lập tức. Đây là công cụ chính để bạn nhận được sự đồng ý. Một banner hiệu quả cần:
- Thông báo ngắn gọn: Cho người dùng biết website sử dụng cookie.
- Nút chấp nhận: Một nút “Đồng ý tất cả” hoặc “Chấp nhận” rõ ràng.
- Nút từ chối/tùy chỉnh: Quan trọng không kém, phải có nút “Từ chối” hoặc “Tùy chỉnh cài đặt” để người dùng có thể lựa chọn.
- Liên kết đến Chính sách Cookie: Dẫn người dùng đến trang thông tin chi tiết.
Quan trọng: Không được tải bất kỳ cookie nào (trừ những cookie thiết yếu) trước khi người dùng nhấn nút chấp nhận.
Bước 3: Xây dựng chính sách cookie chi tiết (Cookie Policy)
Đây là trang mà bạn giải thích tất cả mọi thứ về cookie. Nó cần được viết bằng ngôn ngữ đơn giản, không dùng thuật ngữ pháp lý phức tạp. Cấu trúc của một trang Chính sách Cookie nên bao gồm:
- Giải thích cookie là gì.
- Liệt kê chi tiết các loại cookie bạn dùng (kết quả từ bước kiểm toán).
- Với mỗi cookie, nêu rõ: Nhà cung cấp, mục đích, loại dữ liệu thu thập và thời gian hết hạn.
- Hướng dẫn người dùng cách thay đổi cài đặt hoặc rút lại sự đồng ý của họ.
Hãy đặt liên kết đến trang này ở chân trang (footer) của website để người dùng có thể dễ dàng truy cập bất cứ lúc nào.
Bước 4: Cung cấp quyền lựa chọn và rút lại sự đồng ý
Nghị định 13 cho phép người dùng rút lại sự đồng ý của mình bất cứ lúc nào. Việc rút lại này phải dễ dàng như khi họ cho phép. Bạn cần cung cấp một cơ chế để họ làm điều này, ví dụ:
- Một biểu tượng nhỏ (hình dấu vân tay hoặc bánh răng) luôn hiển thị ở góc màn hình để mở lại bảng cài đặt cookie.
- Một liên kết rõ ràng trong trang Chính sách Cookie hoặc chân trang.
Hướng dẫn thiết lập thông báo cookie trên website
Bạn có thể thiết lập thông báo cookie bằng nhiều cách, tùy theo nền tảng website:
- WordPress: Cài đặt các plugin như Cookie Notice hoặc CookieBot để tự động hiển thị thông báo và ghi nhận sự đồng ý của người dùng.
- Website tự lập trình: Thêm đoạn mã JavaScript hoặc sử dụng thư viện mã nguồn mở để tạo pop-up cookie. Đảm bảo có nút “Đồng ý” và “Từ chối”, các ô chọn loại cookie phải để trống mặc định.
- Liên kết tới chính sách quyền riêng tư: Đặt liên kết rõ ràng trong thông báo cookie để người dùng dễ dàng truy cập và tìm hiểu thêm.
Các lưu ý khi sử dụng plugin cookie cho website
- Chọn plugin uy tín, tương thích với nền tảng website.
- Đảm bảo plugin hỗ trợ đa ngôn ngữ nếu website phục vụ nhiều đối tượng người dùng.
- Kiểm tra khả năng ghi nhận và lưu trữ sự đồng ý của người dùng.
- Thường xuyên cập nhật plugin để vá lỗi bảo mật và bổ sung tính năng mới.
- Không xin phép trước khi cài cookie: Phải hiển thị thông báo và chỉ cài cookie sau khi người dùng đồng ý.
- Ô đồng ý mặc định đã được tích sẵn: Vi phạm nguyên tắc tự nguyện, cần để trống mặc định.
- Chỉ có nút “OK”, không có tùy chọn từ chối: Cần bổ sung tùy chọn từ chối rõ ràng và dễ thao tác.
- Không liên kết tới chính sách quyền riêng tư: Phải có liên kết để người dùng tìm hiểu thêm về quyền riêng tư.
- Không cập nhật chính sách cookie: Chính sách cần được cập nhật định kỳ, đặc biệt khi có thay đổi về công nghệ hoặc luật pháp.
Hành động ngay vì một Website uy tín và an toàn
Tuân thủ quy định về cookie ở Việt Nam không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cách bảo vệ quyền lợi của cả chủ website lẫn người dùng. Việc triển khai đúng quy trình giúp website của bạn trở nên chuyên nghiệp, minh bạch và xây dựng được niềm tin với khách hàng. Hãy chủ động cập nhật kiến thức, kiểm tra và hoàn thiện chính sách cookie để luôn đi đầu trong bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường số.
Để cập nhật những kiến thức và xu hướng thiết kế website mới nhất, đừng bỏ lỡ những bài viết hấp dẫn khác trong chuyên mục Wiki thiết kế website của Homenest.
Và nếu bạn cần sự hỗ trợ chuyên nghiệp, hãy liên hệ ngay với đội ngũ chuyên gia của chúng tôi. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế website, Homenest tự tin sẽ đồng hành cùng bạn trên con đường chinh phục thành công trên môi trường trực tuyến, giúp bạn triển khai website một cách hiệu quả và tối ưu nhất, mang lại giá trị thiết thực cho doanh nghiệp của bạn.
MỌI CHI TIẾT LIÊN HỆ:
Hotline: 0898 994 298
(FAQ) Quy định Cookie Việt Nam
1. Website của tôi chỉ là một blog cá nhân, tôi có cần tuân thủ quy định về cookie không?
Có. Bất kỳ website nào có người dùng từ Việt Nam truy cập và sử dụng cookie để thu thập dữ liệu cá nhân (kể cả qua các công cụ nhúng như Google Analytics, Facebook Pixel) đều cần tuân thủ Nghị định 13.
2. Tôi phải làm gì nếu website của tôi sử dụng dịch vụ của bên thứ ba như Google Analytics?
Bạn vẫn là bên chịu trách nhiệm chính trong việc thông báo và xin phép người dùng. Trong Chính sách Cookie, bạn cần nêu rõ rằng bạn sử dụng Google Analytics, nó thu thập dữ liệu gì và liên kết đến chính sách bảo mật của Google.
3. Mức phạt nếu không tuân thủ Nghị định 13 là bao nhiêu?
Mức phạt cho các vi phạm liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể khá nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ và hậu quả của vi phạm. Quan trọng hơn, việc không tuân thủ có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu của bạn.
4. Cookie thiết yếu (strictly necessary) là những loại nào?
Đây là những cookie bắt buộc để website có thể hoạt động đúng chức năng cơ bản. Ví dụ: cookie lưu trạng thái đăng nhập, cookie quản lý giỏ hàng trong trang thương mại điện tử, cookie cân bằng tải máy chủ.
5. Tôi có thể tự làm tất cả những điều này hay cần thuê chuyên gia?
Bạn hoàn toàn có thể tự thực hiện bằng cách làm theo hướng dẫn trên và sử dụng các nền tảng quản lý sự đồng ý (Consent Management Platform – CMP) có sẵn. Tuy nhiên, nếu website của bạn phức tạp hoặc bạn muốn đảm bảo tuân thủ 100%, việc tham vấn ý kiến từ chuyên gia luật hoặc các đơn vị tư vấn về bảo vệ dữ liệu là một lựa chọn khôn ngoan.
